FETÖ’nün Türkiye’ye ekonomik ziyanı 500 milyar doları geçti

Terör, bu bahse ayrılan finansman kaynağı, vakit açısından değerli kayıplara neden olurken, güvenlik ve inanç açığı oluşturduğu için ülkenin turizmi ve yabancı yatırım imkanları açısından da ziyan veriyor.

Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) elebaşı Fetullah Gülen’in vefatı sonrası hain terör örgütünün Türkiye iktisadına ağır faturası yine gündeme geldi.

FETÖ tarafından gerçekleştirilen 17-25 Aralık operasyonları ve 15 Temmuz darbe teşebbüsünün Türk iktisadına maliyetinin 500 milyar doları aştığı iddia ediliyor.

Uzmanlara nazaran, darbe teşebbüsünün akabinde kredi derecelendirme kuruluşlarının not indirmeleri, Türkiye’nin gri listeye alınması da eklenince Türkiye’ye ekonomik maliyeti çok daha yüksek seviyede.

VERDİĞİ HASAR ONARILIYOR

Normal koşullarda bir ülke iktisadını derinden etkileyebilecek bu iki olaydan sonra Türkiye iktisadı, uyguladığı başarılı siyasetlerle süratli bir formda toparlandı. Hükümetin akılcı ve proaktif adımları ile bu iki olayın iktisatta yarattığı hasar süratle giderildi.

7 VE 25 ARALIK DARBE TEŞEBBÜSÜNÜN MALİYETİ 120 MİLYAR DOLAR

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 7 Ocak 2015’teki Büyükelçiler Konferansı’nda, “En mütevazı hesaplamayla 17 ve 25 Aralık darbe teşebbüsünün Türkiye’ye maliyeti 120 milyar dolar oldu. Şayet başarılı olsaydılar, şayet azmettikleri üzere başbakanı, ‘dönemin başbakanı’ yapabilselerdi, inanın bu maliyet kat kat fazla olacaktı.” tabirlerini kullanmıştı.

15 TEMMUZ’UN FATURASI 400 MİLYAR DOLAR

15 Temmuz darbe teşebbüsünün faturasının da 400 milyar doları aştığı varsayım ediliyor.

KUR YÜKSELDİ

17-25 Aralık operasyonları sonrası dolar kuru yükselişe geçti. 16 Aralık 2013 gününü 1,94 düzeyinde kapatan dolar/TL, hükümeti maksat alan operasyonların başlamasıyla yılı 2,15 düzeyinde kapattı.

Ekonomik alanda operasyonların tesirlerinin yavaş yavaş ortaya çıkmaya başladığı bu periyotta, global yatırımcıların gözü de Türkiye’deki gelişmelere çevrilmişti.

Söz konusu gelişmeler, dolar/TL’nin yükseliş trendine girmesine sebep oldu. Kur, 2014 yılının Mart ayında 2,30 düzeyine yaklaştı.

BORSA DÜŞTÜ

Operasyonların iktisada olumsuz tesirleri sermaye piyasalarına da önemli biçimde yansıdı. Bu devirde, 93.178,87 puanla tarihi tepesine ulaşan BİST 100 endeksi, 2013 yılının son süreç gününde 67.801,73 puandan kapandı.

FAİZ YÜKSELDİ

Ayrıca, Türkiye’de yüzde 4,61’e inen devlet borçlanma faizi, 2014 yılının Mart ayında yüzde 12 düzeylerine çıktı.

EKONOMİYE TESİRİ TAKİP EDİLDİ

Mart 2014’te, o dönem AK Parti Genel Lider Yardımcısı vazifesinde olan Numan Kurtulmuş, katıldığı bir aktiflikte yaptığı açıklamada, paralel yapının hain operasyonlarının iktisada olan tesirlerini değerlendirirken, 17 Aralık operasyonun iktisada ne kadar ve nasıl tesiri olduğunu gün gün takip ettiklerini söyleyerek şöyle konuşmuştu:

Bu olayları mazeret ederek Türkiye iktisadını istikrarsızlaştırmak isteyen çevrelerin de bunda çok önemli halde katkısı olduğunu tabir etmek lazım.

Operasyonların Türkiye’de önemli tesir yarattığını vurgulayan Kurtulmuş, bunlardan birinin döviz kurlarındaki yükseliş olduğuna işaret etmişti. Döviz kurlarının takip eden yılın mart ayında 2,21, 2,23 düzeylerine yükseldiğini belirten Kurtulmuş, “Bu olağanüstü önemli bir yükselmedir.” tabirini kullanmıştı.

“BORÇLANMA FAİZİ TEPE YAPTI”

Kurtulmuş, öbür tesirin faiz oranlarının yükselişi olduğunu, mayıs ayının ortasında Türkiye’de devletin borçlanma faizinin tarihi olarak en düşük düzeyine, yüzde 4,61’e inmişken, Mart 2014’te bu oranın yüzde 12’ler düzeyine çıktığını aktararak, “Yine bu faiz sorunu 17 Aralık’tan evvel 7,8’ler düzeyindeyken, bu büyük bir baskıyla 12’ler düzeyine çıkarılmıştır. Münasebetiyle faizlerde de neredeyse 2-3 katına yaklaşan önemli bir yükseliş oldu.” yorumunda bulunmuştu.

BORSADA SERT DÜŞÜŞ

Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi, 15 Temmuz 2016 sonrasındaki birinci süreç gününde yüzde 7,08 ile tarihinin en sert düşüşlerinden birini yaşamış ve düşüş eğilimi bir hafta boyunca devam etmişti.

Haftalık bazda yüzde 13,4 bedel kaybederek 70.426 puana kadar gerileyen BIST 100 endeksi, başta Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ve Borsa İstanbul ile iktisat idaresinin proaktif adımları sayesinde sonraki haftalarda kayıplarını süratlice telafi etmiş ve yükselişe geçmişti.

TCMB DEVREYE GİRDİ

Döviz kurları ve tahvil faizleri ise darbe teşebbüsü sonrasındaki hafta süratli yükselişe geçse de gerek Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) tedbirleri gerekse iktisat idaresinin piyasaları sakinleştiren açıklamaları, yatırımcıya itimat vererek Türk Lirası (TL) varlıklarından kaçışı durdurmuştu.

EKONOMİ, 2016 YILINDA TEKNİK RESESYONDAN SIYRILDI

Türk iktisadı, 2016’nın 3. çeyreğinde yüzde 0,8 daralsa da 4. çeyrekte tekrar büyüme başarısı göstermiş ve teknik olarak resesyona girmeden darbe teşebbüsünün negatif tesirinden sıyrılmıştı.

Hain darbe teşebbüsünün akabinde 2016’nın ikinci yarısında Borsa İstanbul hisse piyasalarına alım yapmaya yanaşmayan yabancı yatırımcıların, iktisat ve para siyasetinde sağlanan inançla 2017’de güçlü bir formda pay alımına geçtiği ve yılı 1 milyar 781 milyon dolarlık net alımla tamamladıkları görüldü.

2016 yılında FETÖ’nün hain darbe teşebbüsü sonrası piyasalar bir anda artan risk algısı sebebiyle güçlü bir periyoda girdi. Ülkede yaşanan harikulâde durum sebebiyle artan riskler, ekonomik göstergeleri negatif tarafta etkilemiş, bunun birinci emareleri de döviz kuru üzerinde görülmüştü.

14 Temmuz 2016’da günü 2,8778’den kapatan dolar/TL, 15 Temmuz’daki FETÖ’nün hain darbe teşebbüsünün basına yansıması sonucu yurt dışı piyasalarda satış yüklü bir seyir izleyerek yüzde 5,1’lik artışla 3,0250 düzeyine yükselmişti.

Araya giren hafta sonu sebebiyle milletlerarası piyasaların kapalı olması ve darbe teşebbüsünün kısa müddette bastırılması, göstergelerin daha da berbatlaşmasını engelleyen ögeler olmuştu.

Hain FETÖ darbe teşebbüsünün büyük oranda bastırıldığı pazartesi günü, BIST 100 endeksi, 15 Temmuz cuma günkü kapanışa nazaran günü yüzde 7,08 düşüşle 76.957,61 puandan günü tamamlamıştı. Haftanın devamında da düşüş eğilimini sürdüren endeks, haftayı yüzde 13,39’luk paha kaybıyla kapatmıştı.

“DARBE TEŞEBBÜSÜNÜN FATURASI 400 MİLYAR DOLARI AŞTI”

İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sefer Şener, darbenin, ülke iktisadına dolaylı maliyetinin ise çok daha fazla olduğuna dikkati çekti. Darbe teşebbüsünün kişi başı maliyetinin 2 bin doları geçmiş olabileceğini, ülke iktisadına dolaylı maliyetinin ise toplamda 400 milyar doları aştığını belirten Şener, darbe teşebbüsüyle birlikte kredi derecelendirme kuruluşlarının süratlice not indirimine gittiklerini lakin darbe sonrası iktisatta yaşanan süratli toparlanma sayesinde bu indirimlerin gerekli olmadığını savundu.

“YABANCI SERMAYE GİRİŞİ YAVAŞLADI”

Şener, darbe teşebbüsü sonrası süreçte yaşananlarla birlikte Türkiye’ye direkt yabancı sermaye girişlerinde gözle görülür bir yavaşlama yaşandığını söz ederek, 2016’da 16 milyar dolar olan bu fiyatın 2019’da 8,6 milyar dolara kadar gerilediğine işaret etti.

Darbe teşebbüsü nedeniyle direkt yabancı sermaye girişlerinin azalmasının da tesiriyle kişi başına düşen ulusal gelirde gerileme yaşandığını kaydeden Şener, 2013’te 12 bin 582 dolara ulaşan kişi başına gelirin darbe teşebbüsü ile birlikte 2020 yılına gelindiğinde 8 bin 600 dolara kadar indiğini fakat 2023 yılına gelindiğinde 13 bin 243 dolar düzeyine tekrar ulaşılabildiğini bildirdi.

KİŞİ BAŞINA GELİRDE 10 YILLIK KAYIP

Kümülatif olarak büyüme süreci göz önüne alındığında geçen yıl yaklaşık olarak 19 bin 600 doları aşması hedeflenen kişi başına gelirin, 13 bin dolar civarında kaldığını vurgulayan Şener, “Darbe süreci, yalnızca kişi başına gelir kayıpları açısından 10 yıllık bir vakit kaybına yol açmıştır.” dedi.

Şener, 2015 yılında 19,3 milyar dolar olan direkt yabancı yatırımların darbe teşebbüsü ile birlikte 2020’de 7,7 milyar dolar düzeyine kadar düştüğüne işaret ederek, geçen yıl lakin 10,7 düzeylerine ulaşılabildiğini söyledi.

“YATIRIMI ZEDELEDİ”

Şener, “Darbe teşebbüsü, Türkiye’nin yatırım çekme potansiyelini ve yatırım imajını önemli manada zedelemiştir.” ifadesini kullandı.

Merkezi idare bütçe açığının GSYH’ye oranının 2015 yılında yüzde 1 civarında gerçekleştiğini, 2020’de bu oranın yüzde 3,2 düzeyine yükseldiğini lisana getiren Şener, FETÖ darbe teşebbüsünün ülke iktisadında verimliliği düşürdüğünü, maliyetleri artırdığını belirtti.

İLGİLİ HABER MASAK, FETÖ/PDY’nin finansal kaynaklarına geçit vermedi